مدیران برای اجرای موفقیت آمیز برنامه های سازمان خود نیاز به اطلاعات صحیح وبه موقع دارند. همچنین سرمایه گذاران درصورتی می توانند در بازارهای سرمایه حضور داشته باشند که اطلاعات صحیح وبه موقع در اختیار آنها قرار گیرد. حسابداری به عنوان یک سیستم اطلاعاتی نه تنها درحصول این موارد نقش اساسی ایفا می کند ، بلکه با شفافیت بخشیدن به فضای مالی هرجامعه عاملی تعیین کننده در سیستم اقتصادی و اجتماعی آن می باشد.
تعریف حسابداری
در گذشته عموما حسابداری را فن شناسایی،ثبت،طبقه بندی وگذارشگری رویدادهای مالی می دانستند. در سال های اخیر با توسعه فن آوری اطلاعات و نگرش سیستمی به سازمان ها و مدیریت آن ،حسابداری رایک سیستم اطلاعاتی می دانند .بر این اساس حسابداری را میتوان به شرح زیر تعریف کرد:
“حسابداری یک سیستم اطلاعاتی است که اطلاعات مربوط به رویدادهای مالی یک سازمان راجمع آوری،تجزیه وتحلیل،اندازه گیری،ثبت ،طبقه بندی وتلخیص می کند و در نهایت این اطلاعات را درقالب گزارش هایی مفهوم پردازش نموده ودر اختیار استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری قرار می دهد. “

استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری
استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری به اشخاصی اطلاق می شود که انتظار می رود در مورد اطلاعات حسابداری گزارش شده قضاوت کنند ویا بر مبنای ان تصمیماتی اتخاذ نمایند.به طورکلی،استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری را می توان به دوگروه زیر طبقه بندی نمود :
۱_استفاده کنندگان درون سازمانی _ اشخاصی هستند که نیاز آن ها به اطلاعات جهت برنامه ریزی وکنترل عملیات سازمان و اداره منابع آن بوده وتصمیمات آن ها بر عملیات داخلی سازمان اثر مستقیم دارد. استفاده کنندگان درون سازمانی عمدتا سطوح مختلف مدیران می باشند.
۲-استفاده کنندگان برون سازمانی _  اشخاصی هستند که با استفاده از اطلاعات دریافت شده ،درباره رابطه خود با سازمان تصمیم گیری می کنند . اطلاعات مورد نیاز استفاده کنندگان برون سازمانی متفاوت و متنوع بوده ولذا تصمیماتی که توسط این گروه اتخاذ می شود نیز بسیار متفاوت و گوناگون است. مهمترین استفاده کنندگان برون سازمانی ، سرمایه گذاران (بالفعل وبالقوه) ، اعطاکنندگان تسهیلات مالی ، تامین کنندگان کالا وخدمات ، مشتریان ودولت می باشند.

حسابداری ودفتر داری
برخی از افراد تصور می کنند که حسابداری و دفترداری موضوع واحدی است.اگرچه دفتر داری لازمه حسابداری است امادر واقع دفتر داری تنهادربرگیرنده ثبت روبدادهای مالی است. بنابراین بخشی از فرایند حسابداری محسوب می شود. بدین ترتیب می توان گفت که دامنه حسابداری بالاتر ومهارت بیشتر باشن وبتوانند گزارش های مالی را تجزیه وتحلیل وتفسیر نمایند. شایان توجه است که امروزه بخش اعظم عملیات دفترداری با کمک رایانه ها انجام می شود.

انواع مو سسات
اصطلاح موسسه به طور عام به انواع بنگاه های فردی،شرکت ها، بانک ها، سازمان ها ونهادهای دولتی وغیر دولتی اطلاق می شود که در طیف وسیعی از رشته های خدماتی، بازرگانی و تولیدی فعالیت می کنند. موسسات را از لحاظ مالکیت، نحوه اداره، قصد انتفاع، نوع فعالیت وجنبه های دیگر می توان به شکل های مختلف طبقه بندی کرد. دراینجا موسسات ازجنبه های مالکیت، هدف ونوع فعالیت به شرح زیر طبقه بندی گردیده وبه اختصار تعریف می شوند:
الف – طبقه بندی مؤسسات از لحاظ مالکیت – مؤسسات از لحاظ مالکیت به سه دسته زیر طبقه بندی می شوند:
۱-مؤسسات بخش عمومی – واحدها یا سازمان هایی هستند که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در مالکیت ومدیریت دولت، نهادها وسازمان های عمومی قرار دارند، مانند وزارتخانه ها، شهرداریها، بانک های دولتی، سازمان تأمین اجتماعی و….. .
۲-مؤسسات بخش تعاونی – واحهایی هستند که با خودیاری، کمک و همکاری متقابل عده ای از اشخاص حقیقی یا حقوقی تشکیل شده وبه قصد رفع نیازمندی های مشترک وبهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضای خود فعالیت می کنند.
۳-مؤسسات بخش خصوصی – واحهایی هستند که در مالکیت ومدیریت اشخاص حقیقی یاحقوقی خصوصی قرار دارند. این مؤسسات را می توان به دوگروه زیر تقسیم کرد:
الف –مؤسساتی که در مالکیت یک فرد قرار دارند و به عنوان مؤسسات فردی شناخته می شوند، مانند فروشگا ها،تعمیرگاه ها،دفاتر فنی و …. .
ب – مؤسساتی که طبق قانون تجارت یا سایر قوانین با سرمایه چند نفر شخص حقیقی یا حقوقی تشکیل می شوند، مانند انواع شرکت های سهامی وغیر سهامی .
ب –طبقه بندی مؤسسات ازلحاظ هدف فعالیت – مؤسسات از لحاظ هدف فعالیت به دو دسته زیر طبقه بندی می شوند:

قلمرو حسابداري
رشد وگسترش مؤسسات وتنوع فعاليت ها و پيچيدگي عمليات آن ها موجب گسترش قلمرو حسابداري وايجاد رشته هاي مختلف حسابداري گرديده است. اهم رشته هاي تخصصي حسابداري برحسب موضوع به شرح زير مي باشد:
۱-حسابداري مالي – آن بخش از حسابداري است كه وظيفه آن گزارش اطلاعات مالي عمدتا براي استفاده كنندگان برون سازماني است.
۲-حسابداري مديريت -آن بخش از حسابداري است كه وظيفه آن گزارش اطلاعات مورد نياز مديران جهت برنامه ريزي، ارزيابي و كنترل عمليات يك مؤسسه است.
۳-حسابداري بهاي تمام شده – آن بخش از حسابداري است كه وظيفه ان تعيين بهاي تمام شده خدمات يا محصولات معين است وبه آن حسابداري صنعتي نيز مي گويند.
۴-حسابداري دولتي –  شاخه اي از حسابداري است كه به شرح اصول،تشخيص،‌ ثبت، تجزيه وتحليل و گزارشگري رويدادهاي مالي مؤسسات مالي دولتي مي پردازد.
۵-طراحي سيستم- رشته اي است كه فعاليت آن طراحي روش ها،‌ دستورالعمل ها، فرم ها، ودفاتر مورد استفاده جهت ثبت و نگهداري وپردازش اطلاعات حسابداري است.
۶-حسابرسي داخلي – عبارت است از رسيدگي، ارزيابي و ارائه گزارش نسبت به عمليات حسابداري وساير كنترل هاي مربوط به فعاليت يك مؤسسه توسط كاركنان آن.
۷-خسابرسي مستقل- عبارت است ازهرگونه رسيدگي به دفاتر واسناد ومدارك توسط اشخاص مستقل از واحد مورد رسيدگي كه به منظور ارائه اظهار نظر نسبت به صحت اطلاعات حسابداري انجام مي پذيرد.

مفاهيم عمومي حسابداري
هر رشته اي از دانش بر مفاهيم وقواعدي بنيادي استوار است ومطالعه وكار در هر رشته علمي مستلزم آگاهي از آن مفاهيم يا قواعد كلي است. حسابداري نيز ازاين قاعده مستثني نيست وداراي معيارها و قواعد خاص خود مي باشد. بدون آگاهي از مفاهيم عمومي حسابداري نه مي توان حسابداري رابه گونه اي كارآمد به كار گرفت ونه مي توان گزارش هاي مالي منتج از آن را درك كرد. از اين رو ، شناخت وآگاهي از مفاهيم حسابداري براي كليه كساني كه با آن سروكار دارند در درجه نخست اهميت قرار دارد.
منظور از مفاهيم حسابداري، مفروضات، اصول، قواعد ورويه هايي است كه در طول زمان ودرپاسخ به نيازهاي بشري به اطلاعات مالي بناشده وبه تدريج تغيير، تحول وتكامل يافته ومورد قبول همگان واقع شده است. در مورد طبقه بندي مفاهيم عمومي حسابداري اتفاق نظر وجود ندارد، اما تقريبا در تمامي اين طبقه بندي ها، چهار طبقه اصلي به شرح زير ديده مي شود:
۱-مفروضات بنيادي حسابداري – در بر گيرنده آن گروه از مفاهيم حسابداري است كه جنبه زير بنايي داشته وبه نحو قابل ملاحظه اي براندازه گيري، ثبت وگزارش اطلاعات حسابداري اثر مي گذارند. مفروضات حسابداري منشأ وشالوده ساير مفاهيم واصول حسابداري است وشامل فرض تفكيك شخصيت،فرض تداوم فعاليت، فرض دوره مالي وفرض واحد اندازه گيري مي باشد.
۲-اصول اساسي حسابداري- در بر گيرنده ان گروه از مفاهيم حسابداري است كه جنبه عملي وكاربردي داشته ورهنمودها ومباني لازم را براي شناسايي،اندازه گيري،ثبت وگزارش اطلاعات مالي ارائه مي كند. اصول حسابداري شامل اصل بهاي تمام شده، اصل تحقق درآمد، اصل تطابق هزينه ها با درآمد واصل افشا مي باشد.
۳-ميثاق ها يا اصول محدودكننده- ميثاق ها يا اصول محدود كننده اصولي هستند كه كاربرد اصول حسابداري رادر چارچوب خاصي محدود مي كنند و اثر تعديل كننده بر حسابداري و گزارشگري مالي دارند. اين اصول محدودكننده شامل محافظه كاري وخصوصيات صنعت مي باشد.

-رويه ها ياروش هاي حسابداري-شامل آن گروه از مفاهيم حسابداري است كه نحوه حسابداري انواع مختلف فعاليت ها ، معاملات وعمليات مالي وگزارش نتايج عمليات ووضعيت مالي را مشخص مي كند. هر مؤسسه اي مي تواند با توجه به شرايط واوضاع و احوال براي كار حسابداري خود يك رويه را انتخاب وبه طور يكنواخت از آن پيروي كند. رويه حسابداري حتي در شرايط همسان نيز ممكن است ازيك مؤسسه به مؤسسه ديگر متفاوت باشد.
مفروضات حسابداري و اصل بهاي تمام شده
فرض تفكيك شخصيت
فرض تفكيك شخصيت به معناي آن است كه شخصيت هر مؤسسه يك شخصيت مستقل ومجزا از مالك يا مالكان آن وهمچنين ساير مؤسسات است. براساس اين فرض ، فعاليت هاي مالي از ديدگاه مؤسسه تجزيه وتحليل وثبت شده و گزارش هاي مالي به منظور انعكاس وضعيت مالي ونتايج عمليات مؤسسه مزبور تهيه مي شود. به عنوان مثال ، فرض كنيد آقاي محمدي علاوه بر اموال شخصي نظير اتومبيل و ساختمان داراي يك فروشگاه مواد غذايي يك تعميرگاه اتومبيل است. در اين صورت براي هريك مؤسسات متعلق به آقاي محمدي (فروشگاه وتعميرگاه) يك شخصيت حسابداري مستقل در نظر گرفته شده و رويدادهاي مالي مربوط به هر كدام از آن ها از ديدگاه همان شخصيت حسابداري تجزيه وتحليل گرديده ودر دفاتر آن ثبت مي شود. بديهي است اموال شخصي آقاي محمديدر دفاتر هيچيك از مؤسسات فوق ثبت نمي شود.
فرض تداوم فعاليت
فرض تداوم فعاليت بدين معني است كه عمليات مؤسسه در اينده قابل پيش بيني تداوم خواهد داشت وقصد انحلال مؤسسه يا توقف فعاليت آن وجود ندارد. منظور از آينده قابل پيش بيني حداقل تازماني است كه مؤسسه بتواند برنامه هاي خود را اجرا وتعهدات خود را ايفاكند. براساس اين فرض ، مبالغ پرداخت شده طي يك دوره كلا به حساب هزينه منظور نمي شود،‌ بلكه بخشي از آن ممكن است تحت عناوين مختلف دارايي با سال هاي بعد منتقل گردد.

فرض دوره مالي
اندازه گيري دقيق نتايج حاصل از عمليات يك مؤسسه تنها در پايان عمر ان يعني هنگامي كه دارايي هاي آن فروخته شده وبدهي هاي آن تسويه شود، امكان پذير است. اما استفاده كنندگاه اطلاعات مالي براي تصميم گيري هاي خود نيازمند اطلاعاتي درباره نتيجه عمليات ووضعيت مالي مؤسسه قبل از پايان عمر آن مي باشند، لذا بدين منظور عمر مؤسسه به دوره هاي زماني كوتاه تر تقسيم مي شود كه به هر يك از اين دوره ها اصطلاحا دوره مالي  گفته مي شود. دوره مالي مي تواند يك ماهه، سه ماهه ويا شش ماهه باشد ، اما متداول ترين دوره مالي ،دوره مالي يك ساله است كه اصطلاحا سال مالي ناميده مي شود.
فرض واحد اندازه گيري
از انجا كه پول وسيله مبادله و مقياس مشترك اندازه گيري ارزش در كليه مبادلات اقتصادي است، در حسابداري نيز معاملات وعمليات مالي برحسب واحد پول اندازه گيري شده واطلاعات مالي بر حسب پول گزارش مي شود.
اصل بهاي تمام شده
اصل بهاي تمام شده حاكي از آن است كه كليه رويدادهاي مالي بايد به بهاي تمام شده در تاريخ وقوع ثبت و گزارش شوند.چنانچه در سال هاي بعد ارزش زمين افزايش يابد ، باز هم تغييري در بهاي تمام شده آن داده نخواهد شد.